การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2

[นฤมล หลักคำ]

ชื่อเรื่อง       การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน

สู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2

ผู้วิจัย         นางนฤมล หลักคำ ผู้อำนวยการสถานศึกษา วิทยฐานะผู้อำนวยการชำนาญการพิเศษ

โรงเรียนสำราญ-ประภาศรี

ปีการศึกษา   2567

บทคัดย่อ

 

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 ในครั้งนี้ ใช้ระบบวิธีวิจัย และพัฒนา (Research and Development)   มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพที่ปฏิบัติจริง สภาพที่พึงประสงค์และแนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 (2) สร้างรูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 (3) ทดลองใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 และ (4) ประเมินรูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2  ผู้วิจัยแบ่งวิธีดำเนินการวิจัยเป็น 4 ขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ สถิติที่ใช้ในการ วิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)

 

ผลการวิจัยพบว่า

1. ผลการศึกษาสภาพที่ปฏิบัติจริง สภาพที่พึงประสงค์และแนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2

สภาพที่ปฏิบัติจริงการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน                  สู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2   พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับน้อย และสภาพที่พึงประสงค์การบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก และสภาพที่ปฏิบัติจริงโรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง และระดับสภาพที่พึงประสงค์โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก  ผลการศึกษาแนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 แนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน พบว่า การมีส่วนร่วมวางแผน กำหนดวัตถุประสงค์ในเรื่องต่าง ๆ อย่างชัดเจน สามารถปฏิบัติเพื่อให้บรรลุตามที่ตั้งวัตถุประสงค์ไว้ การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ ร่วมกันให้ความเห็นก่อนการดำเนินกิจกรรมหรือโครงการต่าง ๆ เพื่อให้ดำเนินการด้วยความเรียบร้อย วิเคราะห์ความเหมาะของการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ อย่างรอบด้าน การมีส่วนร่วมรับผิดชอบต่อผลการดำเนินงาน มีการประสานงานกับภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทุกภาคส่วนเพื่อพัฒนาการบริหารโรงเรียน มีส่วนร่วมรับผิดชอบต่อผลการดำเนินงาน การมีส่วนร่วมในผลประโยชน์ ผลลัพธ์ที่เกิดจากการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ โดยถือว่าทุกคนมีส่วนร่วมในความสำเร็จที่เกิดขึ้น และการมีส่วนร่วมติดตาม และประเมินผลร่วมกันติดตามการประเมินผลการดำเนินการต่าง ๆ อย่างสร้างสรรค์ และโรงเรียนคุณภาพพบว่า คุณภาพของผู้เรียนพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ ทักษะความสามารถ และคุณธรรมจริยธรรมของผู้เรียน ภาวะผู้นําของผู้บริหาร การบริหารควรประยุกต์ความคิดของคนอื่น นำมาประยุกต์จะทำให้เกิดแนวคิดใหม่ ๆ อาคารสถานที่บรรยากาศและสิ่งแวดลอมที่เอื้อตอการเรียนรูของนักเรียน จัดสร้างอาคารสถานที่และสิ่งแวดล้อมที่ได้มาตรฐาน ปลอดภัยและเกิดประโยชน์สูงสุด โรงเรียนและชุมชนร่วมมือจัดการศึกษา ดำเนินการประชาสัมพันธ์โครงการกิจกรรมของโรงเรียนอย่างสม่ำเสมอ ให้คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเข้ามามีบทบาทหน้าที่มากขึ้นเพื่อจะช่วยส่งเสริมให้ความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนดีขึ้น และผลการศึกษาแนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2  โดยการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ แนวทางการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน พบว่า  การมีส่วนร่วมวางแผน โดยคำนึงถึงกิจกรรมที่จะจัดขึ้นในอนาคตให้มีการดำเนินการเป็นไปอย่างมีเหตุผล มีความเป็นไปได้ และเกิดประโยชน์ต่อทุกฝ่าย การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ มีส่วนร่วมในการประชุมวางแผนหรือตัดสินใจการแสดงความคิดเห็นคัดค้านหรือโต้แย้งอย่างมีเหตุผล  การมีส่วนร่วมรับผิดชอบต่อผลการดำเนินงาน ร่วมกันติดตาม ตรวจสอบการปฏิบัติงานตามแผนงานที่ได้ร่วมกันกำหนดไว้ การมีส่วนร่วมในผลประโยชน์ ร่วมกันติดตาม ตรวจสอบ การมีส่วนร่วมในการจัดสรรประโยชน์ ผลของกิจกรรม หรือผลของการตัดสินใจที่เกิดขึ้นร่วมรับผลประโยชน์ โรงเรียนคุณภาพ พบว่า คุณภาพของผู้เรียนพัฒนาผู้เรียนให้มีความสามารถในการอ่าน การเขียน การสื่อสารและการคิดคำนวณ กระบวนการบริหารและการจัดการ มีการบริหารจัดการเชิงระบบเน้นการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา มีแผนพัฒนาสถานศึกษาที่ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วม ภาวะผู้ของผู้บริหาร ผู้บริหารควรพัฒนาตนเองทักษะการคิด การสื่อสารเพื่อให้สื่อสารได้อย่างถูกต้องเหมาะสมต่อบุคคลและสถานการณ์ อาคารสถานที่บรรยากาศและสิ่งแวดลอมที่เอื้อตอการเรียนรูของนักเรียน มีการส่งเสริมให้บุคลากรในโรงเรียนและชุมชนได้มีส่วนร่วม มีการตกแต่งอาคารสถานที่และสิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการเรียนการสอนและเหมาะสมเป็นแหล่งเรียนรู้  โรงเรียนและชุมชนร่วมมือจัดการศึกษา โรงเรียนควรตอบแทนชุมชนในเรื่องต่าง ๆ ที่ชุมชนให้การร้องขอเป็นสิ่งตอบแทนโรงเรียนควรดำเนินการให้ครูและนักเรียนเข้าร่วมงานชุมชน

2. ผลการสร้างรูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ทฤษฎีพื้นฐานและหลักการ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) กระบวนการบริหารจัดการ 4) เงื่อนไขการนำไปใช้ และ 5) แนวทางการประเมินผลการดำเนินงาน  ผลการตรวจสอบรูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรีสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 ความถูกต้อง ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก และความเหมาะสม พบว่า ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด
3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2

ผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2  พบว่า ความพึงพอใจที่มีต่อการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก ผลการสัมภาษณ์ครูโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2 หลังจากการใช้รูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์ เขต 2  การบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน พบว่า ผู้บริหารให้เกียรติซึ่งกันและกัน ไว้วางใจที่จะมอบหมายงานที่สำคัญและท้าทายความสามารถให้แก่ผู้ร่วมงาน รับฟังข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะของผู้ร่วมงาน ผู้บริหารมีพฤติกรรมการแสดงออกที่เป็นกัลยาณมิตรต่อผู้ร่วมงาน การสร้างบรรยากาศที่ดี ในการทำงานเปิดโอกาสให้ผู้ร่วมงานหรือบุคคล ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ได้เข้ามามีส่วนร่วมวางแผน การมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ การมีส่วนร่วมรับผิดชอบต่อผลการดำเนินงาน การมีส่วนร่วมในผลประโยชน์และการมีส่วนร่วมติดตามและประเมินผล เปิดโอกาสให้ผู้ร่วมงานได้แสดงความสามารถ ความถนัด สติปัญญาและความคิดสร้างสรรค์ของตนเองในการปฏิบัติงานต่างๆ ให้อิสระผู้ร่วมงานในการทำงาน การวางแผน ออกแบบ และตัดสินใจในงานที่รับผิดชอบ ผู้บริหารให้อำนาจและเปิดโอกาสให้ผู้ร่วมงาน ได้ควบคุมการปฏิบัติงานของทีมงานตนเอง เพื่อให้การดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ขององค์กรมีประสิทธิภาพและร่วมกันพัฒนาคุณภาพการบริหารต่อไป และโรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี พบว่า เป็นโรงเรียนที่บุคลากรในโรงเรียนปฏิบัติงานวิชาการและงานอื่นๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและเต็มศักยภาพ และผลที่เกิดจากกระบวนการบริหาร สามารถเป็นแบบอย่างให้โรงเรียนอื่น มีการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ คํานึงถึงความแตกต่างของผู้เรียน และส่งเสริมให้ผู้เรียนนําความรู้ไปใช้ในชีวิตจริง ได้รับความร่วมมือกันระหว่างบ้านกับโรงเรียนและผู้ปกครอง เพื่อร่วมมือกันในการพัฒนาผู้เรียนและระดมทรัพยากรมาใช้ในการจัดการศึกษาตามหลักการบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน โรงเรียนมีผลงานเป็นที่ประจักษ์ ผู้ปกครองและชุมชนยอมรับ ต้องการส่งลูกหลานมาเข้าเรียน โรงเรียนมีคุณภาพตามเกณฑ์มาตรฐานการศึกษา ในด้านคุณภาพผู้เรียน คุณภาพการจัดการเรียนการสอน คุณภาพการบริหารจัดการ ตอบสนองความต้องการของชุมชนและเป็นไปตามความคาดหวังของสังคมที่ต้องการเห็นโรงเรียนทั่วประเทศมีมาตรฐานเท่าเทียมกัน ผลที่ตามมาจากการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี จากการบริหารสถานศึกษาจนกลายเป็นโรงเรียนคุณภาพทำให้โรงเรียนเป็นแหล่งศึกษาดูงาน ของโรงเรียนและหน่วยงานอื่นในอันที่จะนําไปปรับใช้ในโรงเรียนและหน่วยงานของตนเอง นอกจากนี้ยังสามารถนําข้อมูลไปประกอบการศึกษาในการทำวิจัยด้านการศึกษา การพัฒนาผู้เรียนด้วยการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ซึ่งประกอบด้วยกระบวนการการคัดกรองนักเรียน เพื่อให้ทราบถึงระดับความสามารถในการเรียนรู้ของนักเรียนแต่ละบุคคล จัดการเรียนการสอนเต็มเวลาเต็มหลักสูตร โดยเน้นการสอนซ่อมเสริมและประเมินผลตามสภาพจริง ส่งผลให้นักเรียนได้รับการพัฒนาบรรลุตามเป้าหมายของโรงเรียน และ โรงเรียนได้รับการพัฒนาจนเป็นโรงเรียนคุณภาพ มีชื่อเสียง ผลงานเป็นที่ยอมรับของผู้ปกครองและชุมชน ทำให้ผู้ปกครองเกิดความเชื่อมั่น ส่งลูกหลานมาเข้าเรียนส่งผลให้มีนักเรียนจำนวนเพิ่มขึ้นทุกปี

4. ผลการประเมินรูปแบบการบริหารโรงเรียนขนาดเล็กโดยเน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนสู่โรงเรียนคุณภาพของโรงเรียนสำราญ-ประภาศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาฬสินธุ์  เขต 2 พบว่าความถูกต้อง ความเหมาะสม ความเป็นประโยชน์ และความเป็นไปได้ทุกด้าน ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด

[ผู้เผยแพร่]

บทคัดย่อ